Dialoog Participantenraad legt dilemma’s bloot over kwaliteit van zorg in de toekomst

Welke inzichten over vernieuwing in het denken over kwaliteit en kwaliteitsverantwoording in de zorg komen naar voren als je meerdere perspectieven samenbrengt? Tijdens de Perspekt Participantenraad 2021 namen wij de proef op de som door bestuurders en kwaliteitsmanagers van onze zorgorganisaties, de manager Verpleging & Verzorging van de inspectie en manager zorgkantoor van een zorgverzekeraar met elkaar in gesprek te laten gaan over dilemma’s, waarden, regels en perspectieven.

Een eerste dialoog werd gevoerd door Rita Arts, bestuurder van De Waalboog, en Jan Megens, manager zorgkantoor bij Menzis. Gespreksleider en directeur/bestuurder van kwaliteitsinstituut Perspekt, Elly Breedveld opende het online gesprek met de stelling: Om uitdagingen in de toekomstige langdurige zorg het hoofd te kunnen bieden is een radicaal andere kijk op kwaliteit noodzakelijk.

Er is consensus over de stelling maar Rita vindt een nuancering op zijn plaats: “De gezondheidszorg en Wlz veranderen sterk maar in de basisbehoeften van mensen, daaraan verandert niks radicaals. We moeten dus zorgen dat de kern van ons vak ons bestaansrecht blijft, terwijl de wereld om ons heen verandert. Wel moeten we kijken wat dat betekent voor kwaliteits(toetsing).”

Al snel komt het gesprek op de vraag ‘Wie doet wat en wanneer’. Jan ziet dat er een transitie gaande is en er grote dilemma’s zijn, zoals het personeelstekort. Volgens hem moet er een maatschappelijke dialoog gevoerd worden over wat mensen zelf kunnen doen en de rol van hun naasten. Op de invulling van de rol van de naaste moeten we kritisch zijn, vindt Rita. Ze illustreert het met het dilemma dat als de mantelzorger thuis helpt er geen regels zijn maar zodra iemand in zorg komt er wel regels zijn waar deze aan moet voldoen. Daarnaast merkt een toehoorder de sterk individualiserende maatschappij op. Dat is een volgend spanningsveld: “Wij merken dagelijks dat familie en mantelzorgers beperkt tijd vrij (kunnen) maken voor hun naaste.”

Cliënt centraal

Een voor Perspekt belangrijke waarde is dat -het resultaat voor- de cliënt centraal staat. Maar hoe doe je dat en hoe ver kun je daarin gaan? De cliënt centraal stellen staat wat Jan betreft voor hoe goed we de persoon en zijn verleden écht kennen, in plaats van sec de cliënt met zijn (medische) zorgvraag. Rita onderstreept dat de bewoner het vertrekpunt is. Ze wil altijd aansluiten op het leven dat de bewoner gehad heeft.

Aansluiten op het leven thuis kan je voor dilemma’s stellen. “Wat als een cliënt haar tapijtje wil meenemen vanuit huis?”, schetst Jan. “Dat doet de cliënt emotioneel heel erg goed maar brengt risico’s met zich mee. Het is de context van een verpleeghuis: een mini-samenleving met wat extra spelregels. In de ‘gewone maatschappij’ is er geen schuldvraag als iemand zijn heup breekt. Wil je dat ook niet in een verpleeghuis: bewust overwogen risico’s nemen?”

Risico’s nemen is een recht, wordt door een van de toehoorders gezegd, alsook dat in de Wet Zorg en Dwang staat dat risico’s bij leven horen. Maar volgens Rita moet het gedragen besluit, als goed over de risico’s is nagedacht, niet tot bepaalde consequenties leiden. “Dan doe je de juiste dingen.” Zo kan vanuit het voorbeeld van het vloerkleedje het valrisico wel worden geaccepteerd, als er wordt gevallen, is er wel sprake van een incident en mogelijk zelfs een calamiteit en wordt de Inspectie hierbij betrokken, duidt een toehoorder. Dit kost de zorgorganisatie veel tijd en energie, die beter aan de zorg besteed had kunnen worden.

Keurmerk

Elly is nog benieuwd of een keurmerk in de toekomst van waarde blijft. Voor Rita blijft de waarde van een keurmerk groot: “Door alle veranderingen in het veld is er de neiging om naar binnen gericht te zijn. Daarom is het van toegevoegde waarde om mensen met verstand van zaken van buiten naar binnen te halen en kritisch mee te laten kijken. Zo kunnen we betere kwaliteit van zorg realiseren.” Ook Jan geeft aan dat een keurmerk waarde houdt, zij het een andere: “Ik gun eenieder een grote diversiteit in zorgaanbod. Een keurmerk kan helpen om de rode draad in dat aanbod te zien. Ook is het keurmerk een methode voor verantwoording en duiding van de middelen van de maatschappij die we inzetten.”

Lees ook: Participantenraad biedt dialoog over kwaliteit tussen zorgorganisaties en inspectie, en Onze participanten aan het woord: Welke waarde heeft Perspekt?