Botsende waarden in de zorg
Wie naar een goed restaurant zoekt, komt online de meest uiteenlopende reviews tegen. Kwaliteit is een beleving; hoe maken we ook in de zorg ruimte voor de beleving van kwaliteit?
Laatst wilde ik uit eten en wierp ik op Iens een blik op enkele restaurantjes. Hoe denken bezoekers over de kwaliteit van de bediening? Is het eten er lekker? Ook de sfeer vind ik niet onbelangrijk. Ik koos het beste restaurant uit en ging dineren. Ik at heerlijk en genoot van de gastvrijheid.
Waarom vond ik dan dat er best nog wat te verbeteren viel? Het antwoord zit in de subjectiviteit van ervaringen. Daar waar de één hecht aan snelle bediening, heeft een andere gast een vastloper op de opmaak van de gerechten of de malsheid van het vlees. In de zorg is het eigenlijk net zo. Maar zijn wij ons ervan bewust? En handelen we ernaar?
Maatwerk
Als we met elkaar onderkennen dat de beleving van kwaliteit persoonlijk is, moeten we afstappen van de traditionele, systeemgerichte benadering van kwaliteit. Dan kunnen we niet volstaan met topdown georganiseerde kwaliteit. Het gebruik van richtlijnen en protocollen om de kwaliteit in de organisatie te borgen, is niet voldoende voor het leveren van échte kwaliteit aan de cliënt.
De cliënt moeten we daadwerkelijk centraal stellen. Dat vraagt om maatwerk. Om het afstemmen van de zorg op de wensen van de cliënt, zonder voorbij te gaan aan persoonlijke of professionele waarden en voorschriften. We moeten keuzes maken. In de praktijk betekent dat omgaan met dilemma’s. Daar waar nodig moeten we risico’s in kaart brengen, ze bespreken en vastleggen wat is afgesproken.
Biertje
Het maken van keuzes is niets nieuws. Cliënten en zorgverleners doen dagelijks niet anders. Vaak zit dat in kleine, onbewuste dingen. De zorgverlener vraagt bijvoorbeeld vriendelijk of een bewoner een kopje thee of liever een glaasje melk wil bij het avondeten. Was hem gevraagd wat hij gewend is te drinken bij het avondeten, had hij wellicht een biertje gevraagd.
Vaak gaan keuzes ook over onderwerpen die kwetsbaarder zijn. Wat te doen als een bewoner alleen naar het nabij gelegen parkje wil lopen terwijl de zorgverlener hem met het oog op het grote risico op vallen niet alleen weg mag laten gaan? Wat te doen als iemand het gepureerde voedsel weigert te eten terwijl hij het risico loopt zich in vast voedsel te verslikken?
Eigen invulling
Overal kunnen onze waarden botsen. Is er een juiste keuze te maken tussen veiligheid en autonomie? Geen enkele situatie is hetzelfde, dus wat mij betreft de uitkomst van de afweging ook niet. Kiezen we voor hygiëne of kan het een tandje minder en creëren we daarmee ruimte voor eigen invulling?
Vaak is het een afweging tussen waarden. Waarden van eenieder als mens, professionele waarden van de zorgverlener en waarden van de organisatie. En misschien wel belangrijker, accepteren we de risico’s en eventuele gevolgen die bij de uitkomst van de waardenafweging horen?
Afgestemde zorg
Het bewust maken van die waardenafweging in de zorg noem ik afgestemde zorg. Voor afgestemde zorg is nodig dat zorgverleners en cliënten met elkaar delen welke waarden voor hen belangrijk zijn.
Deze achterliggende waarden kunnen leidend zijn in het maken van keuzes. Als openlijk gesproken wordt over de dilemma’s die door kleine en grote tegenstrijdige waarden in het zorgproces ontstaan, worden keuzes bewuster gemaakt. Dit vergroot de ervaren kwaliteit van de zorg door de cliënt.
Andere eisen
Afgestemde, op waarden gebaseerde zorg kan alleen gerealiseerd worden als er voor alle betrokkenen bij het zorgverleningproces een goede borging is. Het is duidelijk dat afgestemde zorg andere eisen stelt aan medewerkers en cliënten met hun naasten. Iedereen zal op passende wijze gefaciliteerd en ondersteund moeten worden. Ook is het belangrijk dat duidelijk is welke risico’s er genomen (kunnen) worden en hoe hieromtrent een zorgvuldige en bewuste afweging wordt gemaakt.
Wat we met elkaar moeten doen, is nadenken over de vraag hoe we afgestemde zorg kunnen realiseren en naar buiten toe kunnen verantwoorden. Wie pakt met mij deze handschoen op?
Op 9 november doe ik een voorzet en organiseert Perspekt het seminar Beleef-de-kwaliteit in zorg voor bestuurders in de Verpleging, Verzorging & Thuiszorg en Gehandicaptenzorg.
Nicolien van den Berg
Dit blog is tevens gepubliceerd op Skipr.
No video selected.